Hà Nội hướng tới tương lai giao thông xanh với 100% xe buýt điện

Theo dự định, tất cả xe buýt tại Hà Nội và TP.HCM sẽ được chuyển đổi sang xe thân thiện với môi trường.

Tại Hội nghị COP26, Việt Nam đã đưa ra cam kết đầy tham vọng về việc đạt được phát thải ròng bằng không (Net Zero) vào năm 2050. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam phải xây dựng và triển khai sớm những kế hoạch cụ thể, điều này đặt ra nhiều thách thức không nhỏ.

Một trong những trọng tâm quan trọng trong chiến lược này là chuyển đổi hệ thống giao thông công cộng sang sử dụng các phương tiện xanh. Kế hoạch cụ thể cho thấy Hà Nội và TP.HCM sẽ tiến hành thay thế toàn bộ xe buýt hiện tại bằng các loại xe buýt thân thiện với môi trường.

Tại Hà Nội, Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh và giảm phát thải khí nhà kính trong ngành giao thông vận tải đã được thông qua. Theo chương trình này, hệ thống xe buýt sẽ từng bước được chuyển đổi sang sử dụng xe buýt điện.

Cụ thể, từ năm 2025, tất cả các xe buýt mới mua hoặc thay thế đều phải là xe điện hoặc sử dụng năng lượng tái tạo. Đến năm 2030, ít nhất 50% phương tiện giao thông công cộng phải sử dụng nguồn năng lượng này, và toàn bộ xe taxi mới cũng phải đáp ứng tiêu chuẩn xe điện hoặc xe sử dụng năng lượng xanh. Mục tiêu cuối cùng vào năm 2050 là chuyển đổi hoàn toàn xe buýt và taxi sang các phương tiện chạy điện hoặc năng lượng tái tạo.

Ông Thái Hồ Phương, Giám đốc Trung tâm Quản lý và điều hành giao thông công cộng thuộc Sở GTVT Hà Nội, cho biết rằng đến năm 2040, tất cả xe buýt tại Hà Nội có thể sẽ là xe buýt điện.

Có ba kịch bản được đề xuất trong lộ trình chuyển đổi này:

• Kịch bản thứ nhất: Tất cả xe buýt sẽ được thay thế bằng xe buýt điện, với tổng số xe là 2.433 chiếc.
• Kịch bản thứ hai: 70% xe buýt sẽ là xe điện, còn lại 30% sẽ sử dụng khí hóa lỏng (LNG) hoặc khí thiên nhiên nén (CNG), với tổng số 2.212 xe (bao gồm 1.592 xe buýt điện và 620 xe chạy LNG/CNG).
• Kịch bản thứ ba: Chia đều giữa xe buýt điện và xe buýt chạy LNG/CNG, với số lượng tổng cộng là 2.076 xe (gồm 1.100 xe buýt điện và 976 xe chạy LNG/CNG).

Thành phố dự kiến triển khai theo kịch bản thứ ba và sẽ chuyển sang kịch bản thứ hai nếu điều kiện cho phép. Sau năm 2040, xe buýt sẽ được thực hiện theo kế hoạch thứ nhất.

Tại TP.HCM, từ năm 2025 đến 2029, việc chuyển đổi xe buýt sang xe điện sẽ là mục tiêu chính. Tuy nhiên, trong thời gian chuyển tiếp, thành phố cũng có kế hoạch đầu tư vào xe buýt sử dụng CNG cho những tuyến hiện tại trước khi hoàn toàn chuyển sang xe buýt điện.

Hiện nay, TP.HCM có tổng cộng 2.209 xe buýt hoạt động trên 120 tuyến, trong đó có 546 xe là xe buýt xanh (bao gồm xe điện và xe CNG), 581 xe đã sử dụng dưới 8 năm và 1.628 xe đã sử dụng trên 8 năm. Xe buýt xanh hiện chiếm gần 25% tổng số xe buýt tại TP.HCM.

Thông tin này được ông Lê Hoàn, Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP.HCM, cung cấp.

Để hoàn thành kế hoạch này, TP.HCM sẽ phải tính toán kỹ lưỡng và triển khai nhiều giải pháp thực tiễn.

Một thách thức đáng kể là vốn đầu tư, khi chi phí mua một chiếc xe buýt xanh có thể gấp 2,4 lần so với xe buýt chạy bằng diesel. Bên cạnh đó, việc chuyển đổi sang xe buýt sử dụng năng lượng tái tạo cũng đòi hỏi phải phát triển hạ tầng cần thiết như trạm sạc điện và cơ sở cung cấp nhiên liệu.

Theo ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội, việc phát triển hệ thống xe buýt xanh đang đối mặt với ba thách thức lớn: cơ chế chính sách, nguồn lực tài chính cho việc chuyển đổi, và cơ sở hạ tầng. Việc quy hoạch hạ tầng điện cho xe buýt điện cũng cần được tích hợp vào quy hoạch tổng thể của ngành điện để có thể đáp ứng nhu cầu cho cả xe buýt và phương tiện cá nhân khác.

Hiện tại, Hà Nội mới chỉ có hai trạm sạc dành riêng cho xe buýt điện, cả hai trạm đều thuộc sở hữu của Vinbus và phục vụ cho các xe buýt điện do đơn vị này vận hành. Các trạm sạc này được trang bị từ 32 đến 39 trụ, với công suất sạc từ 120 kWh đến 150 kWh do StarCharge cung cấp. Vinbus hiện là đơn vị vận hành xe buýt điện duy nhất tại Hà Nội, với 10 tuyến xe sử dụng xe do VinFast sản xuất. Mỗi xe buýt điện của Vinbus có sức chứa tối đa 67 chỗ và có thể di chuyển được 260 km với pin 281 kWh, sạc đầy trong khoảng 2 giờ.

Hiện tại, Hà Nội có tổng cộng 1.905 xe buýt được trợ giá, bao gồm 139 xe chạy bằng CNG, 142 xe chạy điện, và hơn 1.200 xe đạt tiêu chuẩn Euro 4 trở lên. Mỗi năm, Hà Nội chi khoảng 2.300 tỷ đồng để trợ giá xe buýt. Để thực hiện kế hoạch chuyển đổi sang xe buýt điện hoặc xe buýt sử dụng năng lượng xanh, thành phố sẽ cần thêm khoảng 8.300 tỷ đồng trong giai đoạn từ 2024 đến 2033, tương đương hơn 830 tỷ đồng mỗi năm.